گردشگری پزشکی
گردشگري پزشکي شاخه ای از گردشگری سلامت به پديده بين‌المللي سفر که اغلب گردشگران مسافتی را براي دسترسي به خدمات بهداشتي- درماني که گاه علت هزينه‌هاي بالا، انتظارهاي طولاني مدت، فقدان بيمه‌ها و محدوديت استفاده از خدمات و عدم دسترسي به خدمات درماني در مقصد طي مي‌کنند، گفته مي‌شود.
گردشگري پزشکي داخلي نيز به سفر هاي داخلي بيماران در پي متخصصان بهتر، خدمات ارزان‌تر و با کيفيت بيشتر مي‌گويند. اين نوع سفرها با مداخله مستقيم مسائل پزشکي ارتباط دارد. اين پژوهش با هدف برنامه‌ريزي و توسعه گردشگري پزشکي در کلانشهر ها صورت گرفته است.توریسم پزشکی با سفرهای معمولی پزشکی متفاوت است. در سفرهای معمول، شخص از کشوری کمتر توسعه یافته برای دریافت خدمات پزشکی به کشورهای پیشرفته می‌رود و دلیل آن نبود خدمات مشابه در کشورش است.
گردشگری درمانی یکی از مهمترین بخش های صنعت گردشگری است و منافع اقتصادی و اجتماعی زیادی دارد.اینگردشگري به عنوان يکي از حوزه هاي گردشگري به يک صنعت درآمدزا و رقابتي در دنيا تبديل شده است. از آنجا که گردشگران پزشکي بدنبال درمان هاي با کيفيت و قيمت پايين تر هستند، انطباق بيمارستان ها با استانداردها مي تواند ارايه خدمات با کيفيت تر را تضمين نمايد.
خدمات ارائه شده در توریسم پزشکی متفاوت و بستگی به انتخاب توریست دارد. از خدمات ابتدایی و ساده دندان پزشکی تا عمل جراحی‌های پیشرفته همچون تعویض زانو، جراحی قلب یا جراحی‌های زیبایی قابل ارائه بوده و محدودیتی ندارد.
تاریخچه ی گردشگری پزشکی
تاریخچهٔ توریسم پزشکی به هزاران سال قبل و به یونان قدیم بر می‌گردد، زمانی که زائرین از نقاط گوناگون با گذر از دریای مدیترانه خود را به منطقه‌ای در خلیج «سرونیک» به نام «اپیدوریا» می‌رساندند. باورها بر این بود که مهراب خدای شفابخش یونانی‌ها، اسقلپیوس، در آنجا قرار دارد. بیماران با روزه گرفتن و نیایش به دنبال شفاء بیماری‌های خود بودند. در حال حاضر اپیدوریا قدیمی‌ترین خاستگاه گردشگری پزشکی در جهان شناخته میشود.
گردشگری پزشکی در ایران
در ایران، متولیان گردشگری پزشکی شامل سه نهاد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، وزارت بهداشت و درمان و وزارت امور خارجه میشود.
وزارت بهداشت و درمان در این زمینه برنامه‌هایی برای آینده دارد. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به تلاش برای جذب بیماران بین‌المللی، فراهم شدن مقدمات ورود آنها به کشور و نظارت دقیق بر مراکز درمانی از جزئیات این برنامه‌ها بود. در این طرح بیمارستان‌های درجه یک کشور به عنوان مراکز درمانی معرفی می‌شدند و نظارت دقیقی بر عملکرد آنها صورت می‌گرفت. همچنین طرح ارائه ویزای درمانی (یا ویزای سلامت) به اتباع دیگر کشورها جهت تسهیل ورود آنها به کشور، به وزارت امور خارجه مطرح شد که با اینکه مورد تأیید هر دو نهاد بود، ولی تاکنون اجرایی نشده است.
شاید مهمترین مزیت ایران در گردشگری پزشکی، ارزان بودن خدمات به نسبت دیگر کشورها، خصوصاً کشورهای اروپایی و آمریکاست. در حال حاضر هند پیشرو در ارائه ارزان‌ترین خدمات است که با ورود ایران به توریسم پزشکی و با توجه به امکانات و فرهنگ بهتر ایرانی‌ها و البته جاذبه‌های توریستی بسیار بیشتر، توانایی جذب توریست‌های بیشتری نسبت به هند وجود دارد.
جاذبه های گردشگری سلامت در ایران
آب درمانی
آب درمانی در توریسم سلامت بسیار مورد توجه است. طبق آمارها حدود ۴۵ میلیون گردشگر در جهان از آب درمانی برای معالجه خود استفاده می‌کنند که ایران با دارا بودن بیش از 1000 چشمه آب معدنی شناخته شده توانایی جذب سهم بالایی در این بخش را دارد.
لجن درمانی
لجن درمانی در توریسم سلامت از جایگاه خوبی برخوردار است و ایران نیز با دارا بودن امکانات مناسب همچون سواحل دریاچه ارومیه یا دامنه‌های کوه تفتان، آمادگی دارد تا در این زمینه نیز جاذبهٔ توریستی باشد.
طب سنتی
جاذبه دیگری که در چندوقت اخیر در کشور مورد توجه قرار گرفته و حتی رشته‌های دانشگاهی آن در حال جذب دانشجو هستند، طب سنتی ایرانی است. طبق گفته‌های سیزیل الگود، مورخ پزشکی، طب ایران پیش از طب یونان وجود داشته و ایرانیان اصول آن چیزی که را که طب یونانی می‌نامند به یونانی‌ها یاد دادند.
شیراز پایتخت پزشکی ایران
شیراز با ظرفیت‌های عظیم پزشکی یکی از بازارهای هدف ایران در گردشگری پزشکی محسوب میشود. زادگاه حافظ و سعدی به عنوان شهر تاریخی و فرهنگی که از ظرفیت‌های عظیم پزشکی نیز برخوردار است و می‌تواند به عنوان یکی از بازارهای هدف ایران در گردشگری پزشکی محسوب شده و درآمد ارزی بالایی را وارد کشور و منطقه کند. شهر کهن شیراز با قدمتی چهارهزار ساله از حدود 60 سال پیش همواره به عنوان قطب گردشگری پزشکی جنوب ایران شناخته شده و هر ساله میزبان هزاران بیمار خارجی به‌ویژه از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بوده است. این شهر با برخورداری بیش از ده‌ها بیمارستان مجهز تخصصی و فوق تخصصی دانشگاهی، خیریه و خصوصی، طیف وسیعی از خدمات پزشکی را توسط پزشکان با تجربه و زبردست ارائه می‌نماید. کلیه بیمارستان‌های شهر شیراز (اعم از خصوصی و دولتی)، از نظر کیفیت ارائه خدمات درمانی و رعایت استانداردهای بین المللی تحت نظارت دقیق دانشگاه علوم پزشکی شیراز و سازمان نظام پزشکی شیراز هستند
قطب پزشکی ایران,شیراز
شهر شیراز با دارا بودن مراکز بزرگ و تخصصی پزشکی و بیمارستان و وجود پزشکان و دانشمندان بزرگ علم پزشکی، مرکز اصلی توریست درمانی و قطب پزشکی کشور محسوب می شود.داشتن ده‌ها بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی مجهز دانشگاهی، دولتی و خصوصی موجب شده است تا این شهر بتواند طیف گسترده‌ای از خدمات پزشکی را به مراجعه کنندگان ارائه دهد.
محمد هادی ایمانیه رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان اینکه ماهانه چهار هزار بیمار از کشورهای حاشیه خلیج فارس برای دریافت خدمات درمانی به شیراز مراجعه می‌کنند، ادامه داد: پتانسیل‌های شیراز در حوزه‌های پزشکی از جمله قلب و عروق، کبد جراحی چشم، جراحی پلاستیک، نازایی، مغز و اعصاب و انواع پیوند‌ها در خاورمیانه و کشورهای حوزه خلیج فارس به خوبی شناخته شده است.
پیوند عضو، عمل‌های چشم، زیبایی و پوست، شیمی درمانی و پرتو درمانی انواع سرطان‌ها، جراحی‌های لاغری، قلب و عروق، ارتوپدی و درمان ناباروری تنها بخشی از خدماتی است که در بیمارستان‌های مجهز این شهر ارائه میشود. عمل‌های نادری همچون عمل‌های چشم پروفسور خدادوست که در این شهر انجام شده است نشان‌دهنده تخصص پزشکان و امکانات پزشکی این شهر است.
با توجه به این توان تخصصی و استقبال توریست‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس از شیراز اکنون جایگاه بسیار خوبی در توریسم درمانی کشور دارد. علاوه بر این، جاذبه‌های ساختی و تاریخی این شهر از مزیت‌های دیگری است که موجب جذب بیشتر گردشگران میشود.
از آنجا که توریست‌های زیادی از کشورهایی همچون عراق، امارات و بحرین به این شهر سفر می‌کنند، برای تسهیل آمد و شد این گردشگران پروازهای مستقیمی به شهر شیراز در نظر گرفته شده است که موجب جذب بیشتر توریست‌ها خواهد شد.
پروژه شهر سلامت شیراز که هم اکنون در دست ساخت می‌باشد، گام بلندی است که می‌تواند توریسم درمانی در این شهر را دگرگون سازد.
چه مشکلاتی بر سر راه گردشگری پزشکی ایران وجود دارد؟
یکی از مواردی که می‌تواند زمینه‌ساز کاهش تعداد توریست سلامت و به نوعی تبلیغی منفی برای گردشگری سلامتی در کشور باشد مساله زمان‌بر بودن دریافت ویزا است. همچنین شلوغی شهرها و عدم نظم نیز از مواردی است که بیماران از آن گله‌مند هستند.