در زمان های گذشته، لذت تماشای چرخ ماهی ها در حوض فیروزه ای خانه ها یا لذت دور هم نشینی با دوستان و همسایگان آن قدر شیرین و جذاب بود که کمتر کسی پایش را برای خوش گذرانی به بیرون از خانه می گذاشت. هنوز پای ماشین های کوچک و بزرگ به این وسعت به شهر باز نشده بود و کوچه ها مملو از بچه هایی بود که برای بازی گرد هم می آمدند. کم کم آن خانه های نقلی و حیاط دار جای شان را به خانه هایی مدرن تر با ظاهری متفاوت دادند؛ روز به روز به ارتفاع ساختمان ها اضافه شد و خاطره ای از شیرینی آن روزها بر جای گذاشت. 

رشد روز افزون ساختمان ها و کم شدن فضای سبز باعث شد تا در شهرها فضاهایی به نام پارک یا بوستان به وجود آید. این فضاها ایجاد شدند تا ساکنان این ساختمان های بلند بتوانند برای لحظاتی از چهاردیواری خانه های شان دور شوند و دنیایی متفاوت را لمس کنند. کلانشهر تهران از جمله شهرهایی بود که این روند را در طی زمان پشت سر گذاشت و پارک ها یکی پس از دیگری در آن به وجود آمدند.

شاید امروزه این پایتخت زیبا، شهری دود گرفته و شلوغ به نظر برسد؛ اما باز هم نمی توان زیبایی ها و دیدنی هایش را نادیده گرفت. امروز می خواهیم شما را با اولین پارک این شهر آشنا کنیم که بارها و بارها نامش به گوش تان خورده و شاید از کنارش عبور کرده باشید. مقصد امروزمان پارک شهر است که در قلب تهران جای گرفته و ساکنان این شهر را به گشت و گذاری متفاوت فرا می خواند. 

با ما همراه باشید و قدم در این پارک بگذارید تا لحظات خاطره انگیز و نوستالژیکی را تجربه کنید...

چرا بازدید از پارک شهر تهران؟

• نخستین پارک شهر تهران است.
• در منطقه ای تاریخی واقع شده و جاذبه های بسیاری را در اطراف آن می توان یافت.
• دسترسی بسیار خوبی با وسایل نقلیه عمومی دارد.
•  قدمت، وسعت زیاد، تنوع گونه های گیاهی و وجود گونه های گیاهی نادر و بهره مندی از کتابخانه ای غنی از جمله دلایل شهرت این پارک هستند.
• از پارک های مناسب سازی شده برای معلولان است.

خیابان امام خمینی تهران یکی از گذرگاه هایی است که شما را به گشتی تاریخی و جذاب در تهران قدیم فرا می خواند و دیدنی های بسیاری را برای تان به نمایش در می آورد. در میان ساختمان های قدیمی و جالب و موزه هایی که در راستای این خیابان قرار دارند، پارک شهر جاذبه ای بسیار متفاوت محسوب می شود؛ جایی که تنها یک بوستان معمولی نیست و بخشی از تاریخ تهران را در خود جای داده است. این پارک 25 هکتاری سال هاست که در پایتخت جا خوش کرده و امروزه خاطرات بسیاری از ساکنان قدیمی این شهر را زنده می کند. پارک شهر قدیمی ترین بوستانی است که در تهران ساخته شده است و هنوز هم لحظات خوشی را برای تهرانی ها رقم می زند. 

در ادامه با ما باشید تا این بوستان و امکاناتش را بیشتر بشناسیم....

دیدنی ها و تفریحات پارک شهر

پارک ها به جز فضای سبز، امکاناتی نیز در خود دارند که به خلق لحظات خوش کمک می کنند. در اینجا به شما می گوییم که چه چیزهایی در پارک شهر انتظارتان را می کشد و چگونه می توانید حسابی در آن خوش بگذرانید:

1- موزه صلح تهران

در بخشی از پارک شهر ساختمانی به نام موزه صلح تهران دیده می شود که یکی از موزه‌های عضو شبکه بین‌المللی موزه‌های صلح به شمار می رود. موزه های صلح با هدف ترویج فرهنگ صلح تاسیس می شوند و تلاش می کنند از طریق نشان دادن پیامدهای ناگوار جنگ و خشونت و آثار زیان بار آن بر انسان‌ها و محیط زیست، جلوی این پدیده شوم را بگیرند.

موزه صلح تهران در سال 1386 توسط اعضای انجمن حمایت از قربانیان سلاح های شیمیایی بنیان گذاری شده و تعدادی از قربانیان سلاح های شیمیایی نیز به عنوان راهنماهای موزه در آن فعالیت می کنند. این موزه تنها جایی برای تماشای اشیا نیست و می توانید در آن به گفتگو با داغ دیدگان فیزیکی و روحی جنگ نیز بپردازید و تجربه های تازه ای کسب کنید.

کاربرد سلاح های شیمیایی در جنگ عراق علیه ایران و پیامدهای آن موضوع مورد توجه در این موزه است؛ اما موضوعات دیگری همچون بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی در ژاپن، جنگ‌های جهانی اول و دوم، کاربرد سلاح های ممنوعه در جنگ‌ها شامل بمب های خوشه‌ای، مین و سلاح های حاوی اورانیوم و آثار و عوارض هر کدام از این سلاح ها نیز در موزه به چشم می خورد.

به جز دیدن ابزارآلات مورد استفاده در جنگ تحمیلی ایران و عراق همچون ماسک‌های ضد شیمیایی می توانید از امکانات دیگر موزه نیز استفاده کنید که عبارتند از: کتابخانه صلح، گالری هنر برای صلح، کارگاه های آموزشی، موزه مجازی و استودیوی ثبت تاریخ شفاهی.

آدرس: ضلع شمالی پارک شهر

اطلاعات بازدید

زمان بازدید: همه روزه به جز پنج شنبه ها، جمعه ها و ایام تعطیل

ساعات بازدید: 09:00 تا 13:00 و 14:00 تا 17:00

هزینه: رایگان

2- آکواریوم پارک شهر

طی جنگ تحمیلی ایران و عراق، یک پناهگاه با دو ورودی اصلی در ضلع جنوب شرقی پارک شهر ساخته شد تا مردم بتوانند در صورت لزوم به آن پناه ببرند. پس از اتمام جنگ این پناهگاه تغییر کاربری داد و با همت مسوولان به آکواریوم و نمایشگاه ماهی های آب شیرین تبدیل شد. این آکواریوم زیر نظر معاونت امور اجتماعی منطقه 12 فعالیت می کند و مردم می توانند از آن بازدید کنند. همچنین در این مکان امکان خرید انواع ماهی و لوازم آکواریوم نیز وجود دارد.

آدرس : ضلع جنوب شرقی پارک شهر

3- باغ پرندگان 

در اسفند ماه سال ۸۸ بخشی از پارک شهر تهران نیز به باغ پرندگان اختصاص یافت تا مراجعان بتوانند به تماشای این موجودات بپردازند. این باغ در ۳ قطعه با مساحتی بالغ بر ۴۳۶۲ مترمربع احداث شد و ساخت، محوطه سازی، فضای سبز و برکه، حصارکشی، روشنایی و ... آن بالغ بر 1 میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال هزینه در بر داشت.

باغ پرندگان پارک شهر ۸ قفس وسیع و ۲ محوطه باز دارد و گونه‌های مختلفی را در خود جای داده است که برخی از آنها عبارتند از: طوطی‌های برزیلی، هفت رنگ، سبز، آرا و رنگی، کپک، بلدرچین، مرغ عشق، عروس هلندی، انواع کبوترهای غیرمتعارف زینتی، انواع طاووس، انواع واریته‌های قرقاول، انواع بوقلمون، مرغ‌های زینتی هلندی و مرغابی.

آدرس: مرکز پارک شهر

4- سایت پرنده نگری

در عصر حاضر پرنده نگری به یکی از فعالیت های جالب توجه تبدیل شده و هر روز طرفدارانی را به سوی خود می کشاند. این مساله باعث شد تا مسوولان شهر تهران نیز در سال 1393 به فکر مکانی برای انجام این فعالیت بیفتند و بخشی از پارک شهر را به ایجاد نخستین سایت پرنده نگری تهران اختصاص دهند. پرنده نگران با استفاده از دوربین دوچشمی و کتاب راهنمای پرندگان بیشتر با این موجودات آشنا می شوند و می توانند آنها را ببینند. این مجموعه به دوربین‌های دوچشمی و تلسکوپ مجهز است و با برگزاری تور پرنده نگری رایگان، سعی دارد به شهروندان روش های انجام این فعالیت پرطرفدار را بیاموزد. بد نیست بدانید که پارک شهر در ایام مختلف سال میزبان 40 گونه پرنده می شود که از انواع پرندگان ساکن، مهاجران زمستانی و تابستانی و مهاجران عبوری هستند.

آدرس: ضلع شمال شرقی پارک، در کنار دریاچه مصنوعی

5- زمین بازی کودکان

وقتی نام پارک به زبان می آید برق خاصی در چشمان کودکان دیده می شود. تاب سواری، سرسره بازی، الاکلنگ و ... چیزهایی هستند که بخشی از خاطرات خوش کودکی هر کسی را تشکیل می دهند و برای بچه ها لحظاتی شاد را به ارمغان می آورند. پارک شهر هم مانند همه بوستان ها بخشی را به کودکان اختصاص داده و با داشتن یک زمین بازی فرصت خلق خاطره های خوش برای کودکان و مرور خاطره های شیرین بزرگسالان را فراهم می کند.

6- امکانات ورزشی

ورزش و تندرستی یکی از دغدغه های زندگی شهرنشینی بوده و هست. در شهری که زندگی در آپارتمان ها امکان فعالیت را محدود می کند باید فضایی برای تحرک ایجاد شود تا مردم بتوانند با استفاده از آن تندرستی خود را حفظ کنند. پارک شهر نیز برای پاسخگویی به این نیاز جامعه، امکانات ورزشی مناسبی را در خود دارد. از جمله آنها می توان به مجموعه ورزشی در ضلع شمال غربی پارک اشاره کرد که خدمات خوبی را به مردم ارایه می دهد و از ویژگی های منحصر به فرد آن ارایه خدمات به نابینایان عزیز است.

این پارک سالن ورزشی مخصوص بانوان نیز دارد و آنها نیز می توانند لحظاتی مفرح را در این پارک داشته باشند. اگر اهل ورزش در فضاهای بسته نیستید می توانید به بخش وسایل ورزشی مراجعه کرده و از امکاناتی که در آن جا تعبیه شده است، استفاده کنید.

برای ورزش های گروهی نیز می توانید بر روی پارک شهر حساب باز کنید و از میزهای پینگ پنگ و محل های مشخص شده برای ورزش ها بهره ببرید. ایستگاه اجاره دوچرخه نیز آماده خدمت رسانی به شما عزیزان است البته تا اطلاع ثانوی خدماتی ارایه نمی کند.

7- دریاچه مصنوعی

دریاچه مصنوعی پارک شهر یکی از دریاچه های مصنوعی زیبای پایتخت است که بیش از دو دهه در این نقطه از تهران خودنمایی می کند. این دریاچه با وجود همه زیبایی هایش خاطره ای تلخ را در خود جای داده و 6 دختر نوجوان را به کام مرگ کشانده است. بسیاری از قدیمی ترها ترجیح می دهند به این قسمت از پارک نیایند تا تلخی این واقعه گریبانگیرشان نشود. در سال 1381 شش دختر دانش آموز با غرق شدن قایق در این دریاچه به کام مرگ فرو رفتند.

البته این اتفاق تلخ تنها یک حادثه بوده و بر اثر سهل انگاری و استفاده نکردن از جلیقه نجات رخ داده است. امروزه هنوز هم می توان کسانی را دید که با قایق به گشت زدن در دریاچه می پردازند و از لحظات خود لذت می برند.

آدرس: ضلع شمال شرقی پارک شهر

8- کتابخانه 

تا پیش از سال ۱۳۴۰ کتابخانه ای در محل سابق دفتر پارک برپا بود؛ اما در این سال با همکاری شرکت ملی نفت ایران، کتابخانه ای با حدود ۳۸۰۰ جلد کتاب در پارک آغاز به کار کرد. سه سال بعد ساخت ساختمان جدید کتابخانه با زیر بنای ۲۸۳۰ متر مربع در ضلع جنوب غربی پارک آغاز و کتابخانه در آبان ۱۳۵۰ به محل امروزی منتقل شد.  

امروزه این کتابخانه بیش از ۳۲۰۰۰ جلد کتاب در موضوعات مختلف دارد و روزانه به طور متوسط ۳۰۰ نفر به آن مراجعه می کنند. بخش های کتابخانه عبارتند از: امانت، بخش مرجع، بخش نشریات، بخش خدمات فنی، بخش ایثارگران، پیک فرهنگ و بخش کودک.

یکی از ویژگی های این کتابخانه فعال بودن بخش کودک در آن است. این بخش با استفاده از مواد و فعالیت­‌ها، فرصت‌هایی برای تجربه لذت خواندن و هیجان ناشی از کشف دانش و آثار تخیلی را برای کودکان تا پایان 14 سال، ایجاد می کند.  

از این کتابخانه به عنوان کهن ترین، بزرگترین و مجهزترین کتابخانه‌ عمومی استان تهران یاد می کنند و کتاب‌های چاپ سنگی و نفیس در بخش مرجع آن نگهداری می شوند.

ساعات کار: 08:00 تا 20:00

تلفن: ۵۵۱۵۲۳۱۲ داخلی ۱۱۶

کتابخانه تا سال ۱۳۵۲ توسط سازمان کتابخانه های عمومی شهر تهران وابسته به شهرداری، اداره می شد و از اواخر ۱۳۵۲ وزارت فرهنگ و هنر و بعد از آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اداره آن را بر عهده گرفت. اداره کتابخانه پارک شهر و سایر کتابخانه های عمومی استان تهران از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۴ بر عهده اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران بود و از سال ۱۳۸۴ اداره این مکان به نهاد کتابخانه های عمومی کشور واگذار شد.

9- سایر دیدنی های پارک شهر

ساعت بزرگ مرکزی

تندیس شیر سنگی

آبنما

نماد قربانیان سلاح شیمیایی در میدان مرکزی پارک

تندیس طاووس

خوشگذرانی در پارک شهر

در بازدید از پارک شهر می توانید به انجام فعالیت های زیر مشغول شوید:

عکاسی: پارک شهر یکی از سوژه های ناب برای عکاسان به شمار می رود. بسیاری به ثبت تصویر از این پارک علاقه زیادی نشان می دهند چرا که جلوه های متعدد و متفاوتی در آن به چشم می خورد. گل‌های لاله این پارک، در ابتدای فصل بهار یکی از بهترین سوژه های عکاسی هستند.

پیک نیک: وجود آلاچیق ها و امکانات مناسب همچون سرویس بهداشتی باعث شده تا برخی به برپایی پیک نیک در این پارک نیز بیندیشند. 

ورزش های انفرادی و دسته جمعی: امکانات ورزشی و محل های مناسب برای انجام ورزش ها به شما این امکان را می دهد تا ساعاتی خوش را برای خود خلق کنید.

پیاده روی: پارک ها معمولا فضاهای مناسبی برای پیاده روی محسوب می شوند و پارک شهر نیز گذرگاه های خوبی را برای انجام این فعالیت دارد.

دوچرخه سواری: در پارک شهر می توانید به صورت رایگان از دوچرخه ها استفاده کنید و دوچرخه سواری لذت بخشی داشته باشید. البته تا اطلاع ثانوی این خدمت در پارک ارایه نمی شود.

اماکن پیرامون پارک شهر

در اطراف پارک شهر اماکنی وجود دارند که بد نیست در اینجا اشاره ای به آنها داشته باشیم:

ورزشگاه شهدای هفتم تیر: این ورزشگاه از سالن‌های ورزشی قدیمی تهران است. این سالن در سال ۱۳۳۶ خورشیدی افتتاح شد تا مسابقات جهانی وزنه‌برداری ۱۹۵۷ در آن برگزار شود. قهرمانان زیادی در این سالن افتخار کسب کرده و موفق به شکستن رکوردهای دنیا شده‌اند. نامداران رشته کشتی همچون جهان پهلوان تختی نیز در این سالن به روی تشک رفته اند.

تماشاخانه سنگلج: این تماشاخانه از قدیمی‌ترین سالن‌های نمایش تهران است که در ضلع جنوبی پارک شهر می توانید آن را بیابید. تماشاخانه سنگلج در اوایل دهه ۱۳۴۰ با زیر بنای ۱۰۳۴ مترمربع ساخته شد و در ابتدا ۲۵ شهریور نام گرفت. از نمایش‌های مهمی که در ابتدا در این سالن به روی صحنه رفتند می توان از میراث و ضیافت کارِ بهرام بیضایی نام برد که در آذر ماه ۱۳۴۶ اجرا شد.

تاریخچه

در گذشته تهران محله ای به نام سَنگِلَج داشت که یکی از پنج محله‌ تهران قدیم در دوره ناصری به شمار می رفت و در زمان صدارت امیرکبیر به وجود آمد. این محله از ضلع جنوبی پارک شهر، خیابان بهشت تا بازار قوام‌الدوله و از غرب تا خیابان وحدت اسلامی و ۳۰ تیر و از شرق تا خیابان خیام را در بر می گرفت. سنگلج پرجمعیت و آباد بود و آثاری چون دروازه قزوین، بازارچه قوام الدوله و دروازه محمدیه را در خود داشت. تکیه ها و گذرهای قدیمی و چندین حمام بزرگ با خزینه‌های عظیم نیز در سنگلج به چشم می خورد و به همین دلیل این محله از مهم ترین محله های تهران نیز محسوب می شد. 

رضاخان پس از ورود به تهران و تکیه زدن بر مسند قدرت، خانه ها و آلونک های موجود در این محله را خرید و آنها را ویران کرد. او این کار را به دلیل ازدیاد چاه فاضلاب این محل، لوله‌کشی نشدن آب در پایتخت و ارتباط آن با قنات انجام داد تا آب آشامیدنی سایر محله ها آلوده نشود. رضاخان قبل از آنکه به سلطنت برسد در نزدیکی تالار سنگلج خانه داشت و برخی بر این باورند که او سنگلج را برای همین ویران کرد تا کسی محل زندگی اش را نبیند.  

او دستور درختکاری در این محله را داد و سنگلج به باغی چشم نواز تبدیل شد. قسمت غربی باغ توسط وزرات کشاورزی و قسمت شرقی توسط شهرداری تهران اداره می شد تا اینکه در سال 1328 شهرداری اداره کامل آن را بر عهده گرفت. بنا بر دستور رضاخان تصمیم بر این شد تا نخستین پارک تهران در یک منطقه گود و چال‌مانند احداث شود. در سال 1332 طرح و نظارت اجرای بوستان در این محل به مهندس کاظمی و رحمانی سپرده و در سال 1339 در بوستان به روی مردم گشوده شد. 

امروزه دیوارها و حصارهای قدیمی به جا مانده از دهه ۲۰ شمسی هنوز هم در پیرامون پارک به چشم می خورند و افراد را به سفری در تاریخ می برند.

تنها پارکی که یک قانون مخصوص به خود دارد....

نکته جالب در مورد پارک شهر اختصاص یک قانون به آن است؛ قانونی که سرآغازی برای به رسمیت شناختن پارک ها و بوستان های شهری به عنوان بخشی از اموال عمومی شهر بود. بر اساس این قانون هر نوع ساخت و ساز ولو دولتی در پارک شهر تهران ممنوع است و در تبصره آن، این حکم در مورد سایر میدان ها و باغ های عمومی سراسر کشور نیز صادق است.

طرح قانونی مربوط به منع ساختمان مسکن و ادارات در پارک شهر ‌مصوب 28/11/1335

‌ماده واحده – ایجاد هر گونه ساختمانی که تخصیص به مسکن یا به ادارات و یا به موسسات داشته باشد در پارک شهر واقع در محلی که سابقا ‌سنگلج نامیده می‌شد و اینک محصور بوده و از شمال به خیابان ورزش و از جنوب به خیابان سنگلج جنوبی و از مغرب به خیابان شاهپور و از مشرق به‌ خیابان خیام منتهی می‌شود ممنوع خواهد بود وزارت کشور مامور اجرای این قانون می‌باشد.

‌تبصره – کلیه میدان ها و باغ های عمومی در هر شهرستان مشمول این قانون خواهد بود. ‌قانون فوق که مشتمل بر ماده واحده و یک تبصره است در جلسه یکشنبه بیست و هشتم بهمن ماه یک هزار و سیصد و سی و پنج به تصویب مجلس‌شورای ملی رسید.

‌نایب رئیس مجلس شورای ملی – امان‌الله اردلان

‌این قانون در جلسه 15/9/1334 به تصویب مجلس سنا رسیده است.

امکانات پارک شهر تهران

پارک شهر امکانات خوبی را در خود جای داده است و می توانید از آنها بهره ببرید. این امکانات عبارتند از:

نمازخانه، سفره خانه، کتابخانه، مرکز بهزیستی، مهدکودک بهزیستی، دفتر انتظامات و اجراییات، دفتر اداره فضای سبز شهرداری منطقه 12، ساختمان ناحیه 2 خدمات شهرداری، آمفی تئاتر سازمان بوستان ها و فضای سبز شهر تهران، دفتر شورایاری، دفتر محیط زیست، خانه فرهنگ بهشت، ساختمان املاک شهرداری، سرویس بهداشتی.

این پارک برای معلولان نیز مناسب سازی شده است و در آن آبخوری، وسایل ورزشی و گذرگاه های ویژه ای برای این عزیزان وجود دارد.

اتوبوس: برای رسیدن به پارک شهر اتوبوسی را انتخاب کنید که از ایستگاه پارک شهر در خیابان امام خمینی می گذرد. معمولا این اتوبوس ها به مقصد پایانه فیاض‌بخش می روند و خطوط آنها عبارتند از: 

شماره خط: 1-23    خانی آباد نو - پایانه فیاض بخش

شماره خط: 4-30   خیابان شهید فتحی - پایانه فیاض بخش

شماره خط:2921   خیابان شهید ایروانی - خیابان فیاض بخش

شماره خط: 5-15   شمشیری - فیاض بخش

شماره خط: 4-30    فردوس - فیاض بخش

شماره خط: 6-20     شهرک وصال - پایانه فیاض بخش

شماره خط: 18-3     پایانه جنوب - میدان ولیعصر (عج)

 شماره خط: 2924     بیست متری جوادیه - پایانه فیاض بخش

شماره خط: 4-26      پایانه شهید سروری - پایانه فیاض بخش

شماره خط: 2935     بازار دوم نازی آباد - پایانه فیاض بخش

شماره خط: 7-22      میدان راه آهن - میدان هفت تیر

شماره خط: 718        پارکینگ شهر ری - میدان امام خمینی (ره)

شماره خط: 2913     پایانه ابریشم - پایانه فیاض بخش

شماره خط: 722      میدان سیزده آبان - میدان امام خمینی (ره)

شماره خط: 46-30    بلوار قدس (دولت آباد) - میدان امام خمینی (ره)

شماره خط: 2637    حرم مطهر - میدان امام خمینی (ره)

بی‌آر‌تی‌: می توانید با استفاده از خطوط بی آر تی خیابان ولیعصر همچون راه‌آهن - تجریش خودتان را به ایستگاه دکتر حسابی برسانید. سپس وارد خیابان امام خمینی (ره) شوید و به سمت شرق مسیرتان را ادامه دهید تا به پارک شهر برسید.

دیدنی های اطراف

میدان حسن آباد در فاصله حدود 500 متری

استریت فود سی تیر در فاصله حدود 300 متری

موزه ملی ایران در فاصله حدود 300 متری

سردر باغ ملی در فاصله حدود 550 متری